Giáo dục

Casimir sinh ngày 30 tháng 4 năm 1310 tại Kowal là con trai út của Władysław I và Jadwiga Bolesławówna[2]. Cậu bé được rửa tội và lấy tên là "Casimir" - theo tên của vị tổ Casimir I của Ba Lan[3]. Casimir có hai anh trai, Stefan và Władysław, người đã chết lần lượt vào năm 1306 và 1312 - Casimir là người thừa kế duy nhất của vua Wladyslaw ở tuổi mới lên hai. Ông cũng có ba chị em - Kunegunda, Elżbieta và Jadwiga[4][5].

Hoàng thái tử Casimir lớn lên tại quê nhà Wawel. Chàng được học nhiều kiến thức của nhiều lĩnh vực ở người thầy Spycimir Leliwita[6], một luật sư và trí thức xuất sắc; Jarosław Bogoria của Skotniki - một tu sĩ Phanxicô[7]. Khi hoàng tử được 10 tuổi, chị gái Elisabeth đã kết hôn với vua Hungary Charles I Robert[8], và vị Thái tử Casimir cùng bạn bè thường lui tới Budziński, lúc đó là trung tâm văn hóa và chính trị của khu vực.

Hôn nhân

Giữa năm 1315, Thái tử Ba Lan được hứa hôn với công chúa Bonna, con gái của Jan xứ Luxemburg[9]. Sau khi hai mẹ con của Bonna âm mưu lợi dụng cuộc hôn nhân nhằm chiếm ngai vàng Ba Lan, phía vua Serbia là Stefan Dushan hạ sinh hai hoàng tử kế vị cũng có âm mưu cướp ngôi, cha của Thái tử Ba Lan quyết định duy trì cuộc hôn nhân[10] để có người thừa kế. Thấy được quyết tâm của vua Ba Lan, vua Serbia đã phải từ bỏ mưu đồ này vào khoảng năm 1319[11]. Công chúa Bonna sau đó đã tái hôn với Frederick Meissen; Hoàng tử Normandy Jan Dobre.

Khoảng năm 1322[12], Casimir đính hôn với Anna, con gái của Fryderyk Piekna. Hai bên đã dự định kết hôn có thể rơi vào ngày 28 tháng 9 năm 1322, nhưng thất bại của Frederick trong Trận chiến Mühldorf[13] đã làm cuộc đính hôn bị hủy bỏ. Casimir cuối cùng đã kết hôn với công chúa Lithuania là Aldona, con gái của đại công Gediminas. Công chúa Lithuania sau lễ cưới sẽ chịu phép báp-têm và lấy tên lại là Anna[14].

Bệnh tật

Năm 1327[15] (hoặc ngay sau khi kết hôn[16]), Thái tử Ba Lan bị bệnh nặng. Bệnh của hoàng tử hẳn đã đe dọa mạng sống của chàng trai, và hoàng hậu quyết định giao phó việc quản lý triều đình cho thánh Louis[17]. Sau hơn một năm chữa trị, bệnh của Thái tử đã khỏi. Theo nguồn tài liệu ghi chép vào giai đoạn này thì một bức thư của hoàng hậu Ba Lan gửi Giáo hoàng Gioan XXII báo tin Thái tử đã khỏi bệnh và Giáo hoàng gửi lại thư chúc mừng (tháng 12/1327), kèm với con bò được làm sẵn để dâng tăng vị Thái tử trẻ tuổi[17].

Sự kiện tại Hungaria

Trong những năm cuối đời, vua Ba Lan Wladyslaw I gửi Thái tử sang Hungaria để học tập quân sự. Ông đưa Thái tử Casimir đến Visegrad để được hỗ trợ quân sự[18], hoặc tăng cường liên minh chống lại liên minh Teutonic-Czech[19]. Nhiệm vụ ngoại giao đầu tiên của Thái tử Ba Lan đã thành công.

Trong thời gian ở Hungaria, Casimir có quan hệ bí mật với người tình Klara Zach, một người bạn của chị gái Elisabeth[20]. Có tài liệu còn ghi nhận Casimir đã hãm hiếp Klara[21]. Chị gái biết chuyện đã cho hai em đến phòng ngủ và để họ tự do tâm sự[22]. Do âm mưu gián điệp của Hiệp sĩ Teutons, Thái tử đã không đến nơi hẹn như sắp xếp của người chị[20]. Tháng 4/1330, cha của Klara là Felicjan Zach đã xông vào cung điện của hoàng hậu Hungaria để mưu giết Thái tử Ba Lan. Felicjan Zach xông vào cung điện của hoàng hậu Hungaria và chém đứt bốn ngón tay của bà khi hoàng hậu đang cố gắng bảo vệ em trai. Khi Felicjan tấn công Thái tử Casimir, hắn lập tức bị giết chết bởi Jan Cselenyi, cận thần của hoàng hậu. Nhà vua Hungaria là Charles I đã ra lệnh giữ lại phần còn lại của kẻ ám sát và trưng bày công khai tại các thành phố lớn của Hungary. Thân nhân của Zach đã bị tiêu diệt và tước đoạt tài sản. Bản thân Klara đã bị đánh đập và bị đi diễu quanh các thành phố của đất nước. Phần còn lại của gia đình Zachów đã trú ẩn tại Ba Lan[23]. Theo ghi chép của Jan Długosz và biên niên sử Venezia, vụ ám sát này là một âm mưu của Hiệp sĩ Teutons nhằm làm giảm uy tín của Thái tử Ba Lan[20].

Thống đốc Wielkopolska, Sieradz và Kujawy

Ngay trước khi sang Hungaria một năm, Casimir theo cha để tấn công quân khởi nghĩa ở Chełmno (tháng 2/1329). Vào ngày 26 tháng 5 năm 1331, tại cuộc khởi nghĩa ở Chęciny, Wladyslaw I đã bổ nhiệm Kazimierz làm thống đốc của Wielkopolska, Sieradz và Kujawy[24] (theo báo cáo của Rocznik małopolski và Rocznik Traski) với dự định sẽ dùng nơi này làm tiền đồn chống lại sự bành trướng của Hiệp sĩ Teutons. Theo Feliks Kiryk, nhiệm vụ của Hoàng tử là tổ chức bảo vệ các vùng đất được quản lý chống lại các Hiệp sĩ Teutons[25]. Theo Jerzy Wyrozumski và Feliks Kiryka, chức danh thống đốc này chỉ là danh nghĩa, bởi vì không có bất kỳ tài liệu nào do Casimir ban hành trong thời kỳ làm thống đốc[26][27].

Việc bổ nhiệm Thái tử Ba Lan làm thống đốc ở vùng đất có vị trí chiến lược quan trọng làm dấy lên sự phản đối của các cựu quan chức, thống đốc Wielkopolska và Kujawy mà Wincenty của Szamotuły là kẻ cầm đầu. Wincenty ngầm liên lạc với vương hầu xứ Bradenburg để giúp quân đội. Viên quý tộc này cũng bị quý tộc Ba lan nghi ngờ là dẫn quân Teutons sang xâm lược Ba Lan. Biết nơi ở của viên tân Thống đốc ở Pyzdry, Hiệp sĩ Teutons bất ngờ tấn công thành phố vào ngày 27 tháng 7. May mắn thay, Thái tử đã trốn thoát được.

Tháng 9/1331, liên minh Teutons và Lurxemburg lên kế hoạch cho cuộc tấn công Ba Lan. Thời cơ đến khi Przemysl Głogowski (đồng minh của vua Ba Lan) bất ngờ qua đời và người kế vị chưa kịp củng cố chính quyền Głogów, liên quân tiến đánh và bao vây Głogów. Thành phố đầu hàng vào ngày 2 tháng 10 năm 1331, nhưng sự chậm trễ của quân Lurxemburg đã phần nào ngăn chặn một liên minh ngầm giữa quân đội Séc và Teutons với Kalisz[28]. Quân Ba Lan của Wladyslaw I tổ chức phản công quân Teutons. Trong trận bao vây Płowce, quân Ba Lan cùng với ⅓ số quân Teutonic đánh nhau quyết liệt. Lúc đầu, quân Ba Lan đại thắng đối phương. Nhưng khi quân Teutons bổ sung viện binh, quân Ba Lan liên tiếp thất bại và nhà vua phải cho quân đội, Thái tử rút lui khỏi chiến trường[29].

Không cam chịu thất bại, vua Ba Lan cùng con trai liền đem quân trả đũa trên vùng đất Chełmno[30] (tháng 8/1332). Dưới áp lực của Giáo hoàng, một thỏa thuận ngừng bắn đã được ký kết trên Drwęca. Lợi dung khi hai bên còn đang thỏa thuận ngừng bắn, quân của vua Wladyslaw I tấn công vào Głogów; trong khi Thái tử thì đưa quân đánh vào Kościan và bức hàng 100 quân địch. Theo biên niên sử của Jan Dlugosz, Casimir đã thực hiện một chiến dịch tại Kościan theo cách riêng của mình, và thậm chí trái với ý muốn của cha mình. Điều này có thể chỉ ra rằng Wladyslaw I không muốn đưa con trai duy nhất của mình vào cuộc chiến tranh nguy hiểm[31]